Scientific Secrets For a Powerful Memory serisini izledikten sonra aldığım bazı notlar.
İnsanlar, konum ve resim hatırlamakta çok iyiler. Evrim yavaş bir süreç olduğundan insanlar isimleri, sayılar gibi görece daha yakın zamanda gelişen kavramları iyi bir şekilde hatırlayamıyorlar. Bu yüzden hafızayı geliştirmek için sistemler geliştirilmiş.
Sayıları ezberlemek için kullanılabilecek sistemlerden biri Major System. Rakamları sessiz bir harfe dönüştürüp bunlara sesli harfler ekleyerek kelimeler oluşturması ve bu kelimelerden zihni resimler oluşturmasına dayanıyor. Örnek olarak pi'yi (3.1415927) hatırlamak için MeTeoR (314) TaiL (15) PiNK (927) kelimeleri kullanılabilir. Beynin kuyruğu pembe olan bir meteoru hatırlaması 3.1415927 gibi bir sayıyı hatırlamasından kolay olduğu söyleniyor. Sayı hatırlanmak istendiğinde sessiz harfler rakam karşılıklarına çevrilerek sayı tekrar oluşturuluyor.
Listeleri hatırlamak için ise anlatılan sistem Method of Loci. Sistem çok iyi bildiğiniz bir yerde (örneğin eviniz) belirlediğiniz konumlara listenin elemanlarını atamanız şeklinde çalışıyor. Örneğin elma, armut ve deterjandan oluşan alışveriş listenizi kapı önünde bir elma sepeti, mutfakta armut ve salonda deterjan olarak kodlayabilirsiniz. Hatırlamayı kolaylaştırmak için konumlardaki zihni resimleri olabildiğince çarpıcı, tuhaf oluşturmanız tavsiye ediliyor. Örneğin kapı önünde size elma öneren yaşlı bir kadın (Pamuk Prenses?) öylece duran bir elma sepetinden daha akılda kalıcı.
Hafıza kısa dönem ve uzun dönem olarak ikiye ayrılabilir. Kısa dönem hafıza geçici bir hafıza. Bu hafızanın insanlarda ortalama 7 (±2) yığın tutabiliyor. Buradaki yığın'dan (ing. chunk) kasıt herhangi bir birim. Bu birim bir harf, rakam olabileceği gibi kelime, sayı hatta kitap gibi daha karmaşık olabilir. Bir yığın olması için anlamlı olması yetiyor. Uzunluğu bir etki yapmıyor. M,E,B şeklinde harfler 3 yer tuttuğu gibi MEB,MİT,DPT üçlüsü de üç yığın olarak depolanıyor. Bu sayede M,E,B,M,İ,T,D,P,T gibi 9 harflik bir seriyi ezberlememiz biyolojik sınırımız nedeniyle mümkün değilken bu harfleri bildiğimiz kısaltmalara çevirerek ezberleyebiliyoruz.
Kısa dönem hafızada 4 8 15 16 23 42 108 gibi 7 sayıyı durmadan tekrarlayarak aklımızda tutabiliriz fakat araya başka bir şey girdiğinde sayıları unuturuz. Bu sayıları unutmamak için kısa dönem hafızayı uzun dönem hafızaya çevirmemiz gerekiyor. (Bu örnek için Lost seyretmek işe yarayabilir :)) Bu işlem beynin hipokampus bölümünde gerçekleşiyor. Hipokampuse zarar geldiğinde kişi yeni hafıza oluşturma yetisini kaybediyor. Hipokampus aynı zamanda uzaysal hafıza ve yön bulmada rol oynuyor.
Beyin anladığı şeyleri daha kolay hatırlıyor. Konu hakkında ne kadar bilgi sahibi olursanız ve o konu üzerinde ne kadar çalışırsanız hatırlamanız o kadar kolay oluyor. Bu konuda yapılan bir deneyde üç gruba aynı kelime listesi verilmiş. Birinci gruba büyük harfle yazılan kelimeleri işaretlemesi, ikinci gruba kafiyeli olanları işaretlemesi, üçüncü gruba ise kelimeleri kullanarak cümle oluşturulması istenmiş. Birkaç gün sonra hatırladıkları kelimeleri yazmaları istenmiş. Sonuç olarak cümle grubundakiler diğer gruplara göre büyük bir farkla daha çok kelime hatırlayabilmişler. Kafiye grubu ikinci, büyük harf grubu da sonuncu olmuş.
...